Son vaxtlar dünya neft bazarında müşahidə olunan qiymət dalğalanmaları Azərbaycanda narahatlıqla qarşılanır. Bu narahatlığın əsas səbəbi isə devalvasiya ehtimalıdır. Belə ki, ölkədə baş verən son devalvasiya məhz neft qiymətlərinin kəskin ucuzlaşması ilə əlaqəli olub. Xüsusilə 2014-cü ilin dekabrında və 2015-ci ilin fevralında dünya neft bazarında qiymətlər sürətlə aşağı düşmüş, bu da ölkə iqtisadiyyatında ciddi təsirlərə yol açmışdı. Digər tərəfdən, maraqlıdır ki, 2020-ci ilin mart ayından etibarən beynəlxalq neft bazarlarında qiymətlər ucuzlaşsa da, Azərbaycanda devalvasiya baş vermədi. Bu vəziyyətlə bağlı qeyd edilirdi ki, həmin dövrdə hökumət pandemiyanın yaratdığı ağır sosial-iqtisadi şəraiti nəzərə alaraq, onsuz da çətin durumda olan vətəndaşların rifahına zərbə vurmamaq üçün bu addımı atmayıb.
Hazırda vəziyyət necədir? Neftin qiymətinin vaxtaşırı enib-qalxması, hasilatın getdikcə azalması ölkə iqtisadiyyatına, valyuta bazarına nə vəd edir?
Kainat.tv xəbər verir ki, Globalinfo.az-a danışan iqtisadçı ekspert Elçin Məmmədov xatırladıb ki, sonuncu devalvasiyada milli valyutamız ABŞ dollarına qarşı iki dəfədən çox ucuzlaşıb:
“Növbəti devalvasiya riskinin nə dərəcədə real olmasını qiymətləndirmək üçün Azərbaycan manatının xarici valyutalara, xüsusilə də ABŞ dollarına nisbətdə məzənnəsinin dinamikasına təsir edən faktorlara nəzər yetirmək lazımdır. Həmin faktorların qısa və ortamüddətli perspektivdə hansı istiqamətdə dəyişəcəyinə dair fərziyyə və ssenarilər formalaşdırmaq olar. Xarici valyuta ölkəmizə əsasən ixrac əməliyyatları nəticəsində daxil olur və valyuta ehtiyatlarını artırır. Xam neft və qazın ixracatımızda payı kifayət qədər yüksəkdir. Məlum məsələdir ki, bu enerji daşıyıcılarının hasilatının həcmi və onların dünya bazarlarında qiyməti ixrac əməliyyatlarının həcminə bilavasitə təsir edir. Neft hasilatında son 15 ildə azalma qeydə alınsa da, bu, tədricən baş verib. Yaxın zamanlarda hasilatın kəskin enməsi gözlənilmir”.
Elçin Məmmədov
Ekspert bildirib ki, 2014-cü ilin ikinci yarısında neft qiymətlərinin təqribən 50 faiz enməsi ölkənin valyuta ehtiyatları üçün ciddi risk yaradıb:
“Bu şəraitdə Mərkəzi Bank manatın ABŞ dollarına qarşı sabit məzənnəsini artıq əvvəlki səviyyədə saxlaya bilmədiyi üçün 2015-ci ilin əvvəlində və sonunda manatı devalvasiya etməyə məcbur qaldı. 2016-cı ildə ümumiyyətlə manatın məzənnəsinin sabit saxlanılması siyasətini dəyişdi və üzən məzənnə rejiminə keçdi. O vaxtdan bəri manatın ABŞ dollarına qarşı bazar məzənnəsi bir ABŞ dolları üçün 1,70 ətrafında dəyişir. Əgər neftin dünya bazarında qiyməti 2014-cü ildə olduğu kimi əhəmiyyətli dərəcədə ucuzlaşmasa və Azərbaycana xaricdən gətirilən mal və xidmətlərin həcmində ciddi artım olmasa, milli valyutanın ABŞ dollarına qarşı məzənnəsinin yaxın zamanlarda mövcud səviyyədə qalması ehtimalı yüksəkdir”.
